Që Mati ështe vendbanim i hershem ilir eshte e padiskutueshme pasi edhe historian te tjere ne baze te studimeve te tyre e kane aprovuar kete teze.
Por studimi i 40 viteve me pare i figures se njohur matjane Dilaver Kurti terhoqi edhe vemendjen e gazetarit te njohur Marin Mema.
Ai realizoj nje dokumentar qe flet per varret e e lashta ilire ne Mat
I gjithi dokumentari bazohej ne studimet e Kurtit te cilat kurre nga ana e regjimit por edhe nga qeverite post komuniste nuk moren rendesine e duhur.
Sipas Kurtit varret iliri ne Burgajet Derjan dhe Lis te cilat rendom quhen burgje nga ana e banoreve datojne te pakten 3500 vite me pare.
Eshte e habitshme si keto objekte me vlere te jashtzakonshnme nuk merren ne dorezim nga shteti per studim dhe reusaurim te tyre.
Mendohet se ne keto varre priheshin udheheqes te zones se Matit te cilet populloheshin nga fisi i Albaneve.
Tani qe u bene publike edhe ne nje nga mediat me te medha shpresojm qe keto vende te merren ne mbrojtje nga shteti pasi duhet te trajtohen ashtu sic jane, nje pasuri kombetare e matjaneve.
Per me teper ju mund te ndiqni dokumentarin e pergatitur nga Marin Mema.
